У
дакументах, прысвечаных гаспадарчым справам у секвестраваным маёнтку
Пружаны за 1866 г., ёсць згадванне аб неабходнасці вырабіць частковы
рамонт у "палацы". Так, патрабавалі "непременной
починки … два совершенно изгнивших крыльца, балкон на первом этаже и
обваленные чугунные перила, балкон на третьем этаже, совершенно
изгнивший, и починки во многих местах жестяной крыши на оном доме ..." З наступных дакументаў няясна, ці быў выраблены рамонт у будынку. Сучаснікі высока ацэньвалі "палац" У. Швыкоўскага. Ужо вядомы нам Э.Лабко пісаў аб ім што гэта "дом, отличающийся изящною легкою архитектурною в швейцарском вкусе" і "еще более замечательны изящество и вкус внутреннего устройства дома", не спыняючыся, аднак, падрабязна на яго "внутреннем устройстве" . Якія пісалі аб "палаце" праз паўстагоддзя пасля Лобко карэспандэнты "Ziemia" , "легким, в стиле новоитальянском". Дадзеныя інвентара 1864-66 г.г. і іншых пісьмовых крыніц дапаўняюць 2 малюнка "палацика" другой паловы ХIХ ст. Першы
выкананы нейкай Наврачыньскай і змешчаны ў часопісе "Liosy" у №276 за
1870 г. Другі малюнак прыналежыць руцэ вядомага мастака архітэктурных
помнікаў Беларусі Н. Орды і датаваны 1877 г. Калі параўнаць два гэтых
малюнка, няцяжка зазначыць адрозненні паміж імі ў дэталях афармлення
фасадаў будынка. Так, "Цветочная зала" на малюнку Наврачыньскай мае прастакутныя абрысы, а не паўкруглыя (паводле інвентара). У той жа час, на малюнку Н.Орды адгадваецца менавіта зашклёнае паўкола веранды "Залы". Далей, калі ў Наврачыньскай на паўднёвым фасадзе правага крыла будынка намаляваны балкон з аблямоўваннем балконных дзвярэй " маркизами", то ў Арды пад балконам бачым каменны " ганок"
- ганак, згадванае інвентаром. Тое ж самае дакранаецца балкона на
другім паверсе левага крыла "палаца". На малюнку 1877 г. пад гэтым
балконам "появляется" рызаліт з вялізным венецыянскім акном якія знаходзіліся на першым паверсе " Большой залы". Аналагічнай выявай ідзе справу і з іншымі элементамі фасадаў будынка. Калі адны адрозненні можна растлумачыць (пабудова " ганка" і рызаліта), то іншыя цяжкавытлумачальныя. Чым растлумачыць, напрыклад, прастакутную форму "Цветочной залы"
у Наврачыньскай , калі інвентар выразна паказвае на тое, што яна была
(і ёсць) паўкруглай. У дадзеным выпадку мы можам належыць толькі на
дакументальнае сведчанне інвентара. З малюнкаў хаты ХХ у. мы
размяшчаем толькі яго пазначэннем на плане маёнтка Пружаны 1902 г.
Контуры будынка на гэтым плане нанесеныя прыблізна. Судзячы па малюнку,
поўнача-заходняй прыбудовы да "палацу" яшчэ не існавала. Аб
планіроўцы памяшканняў будынка ў 20-х гг. XX у. даюць паданне яго
папавярховыя планы 1923 і 1929 гг., складзеныя з нагоды размяшчэнні ў
хаце кн. Арбеліяні павятовага стараства. Супаставіўшы іх паміж сабою,
няцяжка зазначыць змены ва ўнутраным абліччы будынка. Так, бачны, што ў
1923 г. была запланаваная і ажыццёўленая прарубка праходу з пярэдняга
пакоя прама да лесвіцы на 2 паверх. Зыходзячы з гэтых планаў, цяжка
судзіць, ці была ўжо прыбудаваны да яго поўнача-заходні корпус.
Змешчаная ў нашым распараджэнні фатаграфія хаты 30-х гг. зафіксавала
гэтую прыбудову.
|